• اکثر عموم مردم آشنایی کاملی با پلی استایرن ندارد و نمی دانند که چیست؟ و چه کاربردهایی دارد؟ درحالیکه با محصولات ساخته شده با مواد آن سر و کار داشته اند.
• این پلیمر در دمای اتاق جامد بوده و یک ساختار انعطاف پذیر دارد. امروزه با توجه به وزن سبک، کارایی و مقاومت بالا و همچنین اقتصادی بودن آن مورد استفاده قرار می گیرد.

در واقع در تولید لوازم خانگی، لوازم الکتریکی، لوازم بهداشتی و …. از این پلمیر استفاده می شود. در این مقاله با پلی استایرن، انواع و کاربردهای آن آشنا می شویم.

پلی استایرن چیست؟

پلی استایرن نوعی پلیمر مصنوعی معطر حاصل از مشتقات نفتی بوده و مونومر آن استایرن است. این پلیمر در دمای اتاق جامد به صورت یک ماده فوم سفت و سخت است. این پلیمر به دلیل وزن سبک، انعطاف پذیری و عایق حرارتی بالا کاربرد های فراوانی دارد که از جمله ی این کاربردها می توان به تولید لوازم خانگی، لوازم الکتریکی، لوازم بهداشتی، اتومبیل سازی، بسته بندی مواد غذایی، ظروف یک بار مصرف، تولید لوله های آزمایشگاه، اسباب بازی و … اشاره کرد.

انواع پلی استایرن

سه نوع پلی استایرن داریم:

• پلی استایرن معمولی (General Purpose Polystyrene) (GPPS)
• پلی استایرن انبساطی (Expanded Polystyrene) (EPS)
• پلی استایرن مقاوم (High Impact Polystyrene) (HIPS)

 

پلی استایرن معمولی (GPPS)

• قطعا یکی از خاص ترین زنجیره‌های شیمیایی در بازارهای پلی استایرن، پلی استایرن معمولی است که با نام GPPS نیز شناخته می شود. این پلیمرِ براق و روشن دارای استحکام کششی و خمشی خوب، پایداری ابعادی و مقاومت شیمیایی بالا بوده و قابل استفاده در قالب گیری تزریقی است.
• این نوع پلی استایرن های سفت و سخت در صنعت بسته بندی، دارویی، اپتیک کاربرد دارند و از مزایای آن می توان به قیمت پایین، شفافیت، پایداری ابعاد خوب، مقاوم به اشعه گاما، خواص الکتریکی مناسب، داشتن تایید سازمان غذا و داروی آمریکا (FDA) اشاره کرد.
• از معایب آن ها می توان به حساس به uv، اشتعال پذیری، مقاومت شیمیایی ضعیف به خصوص به حلال های آلی،  شکنندگی در دمای محیط، خواص مکانیکی ضعیف در دماهای بالا، شکنندگی در دمای محیط اشاره کرد.

پلی استارین انبساطی (EPS)

این پلیمر دارای دو قسمت استایرنی بوده که یکی تشکیل دهنده ساختار سلول و دیگری پنتان که عامل پف زا است. از این پلی استایرن برای تولید محصولات فومی سفید رنگ استفاده می شود و از آن می توان برای عایق سازی ساختمان ها ، بسته بندی و … استفاده کرد. این نوع از پلی استایرن بسیار سبک، مقاوم به ضربه، جذب رطوبت و انتقال حرارت پایین است و پایداری ابعادی بالایی دارد اما درمقابل اشعه UV زرد می شود.

پلی استایرن مقاوم (HIPS)

این نوع پلی استایرن بسیار اقتصادی، ارزان و پرکاربرد است؛ زیرا مقاومت بالایی در برابر ضربه، قالب گیری و رنگ پذیری راحت و انعطاف پذیری بالایی دارند و بخاطر این مزایا بسیار مورد توجه قرار گرفته اند. از دیگر مزایای این پلیمر می توان به خواص الکتریکی خوب، سخت تر بودن نسبت به دسته اول پلی استایرن، فرایند پذیری خوب و اخذ تایید FDA اشاره کرد.

• از معایب این نوع پلیمر می توان به شفافیت، خواص الکتریکی کمتر نسبت به دسته اول، مقاومت شیمیایی ضعیف تر نسبت به حلال آلی، اشعه پذیری بالا و تولید گاز های سمی و حساسیت به یو وی را اشاره کرد.

این نوع از پلیمر در صنایع مختلفی چون لوازم بهداشتی و دارویی ( ظروف زباله، پتری دیش ها و …)، لوازم خانگی و الکتریکی، بسته بندی لبنیات و کارتن های پلاستیکی و …  کاربرد دارند.

یونولیت چیست؟

یونولیت ماده ای سفید رنگ و عایق رطوبت و صدا است. این ماده اولین بار در جنگ جهانی دوم توسط کشور آلمان به قصد ساخت پل های شناور روی آب ساخته شد. فوم پلی استایرن از فراورده های صنعت پتروشیمی است که در مجاورت فشار و بخار منبسط می شود و مقاومت قابل قبولی در برابر آب دارد.

• این پلاستوفوم با قابلیت های فراوان به غلط با نام های “یونولیت” ، “آکاچو” و کائوچو” شناخته می شود در صورتی که پلاستوفوم نوعی از مواد پلیمری بوده که یکی از انواع آن ها  EPS است.

 

پلی استایرن در طبیعت و بازیافت:

• این پلیمر یکی از مضرترین و بدترین پلیمر ها برای طبیعت است. معمولا افراد با حالت استایروفومی پلی استایرن اشنایی دارند.
• این پلیمر بسیار شکننده است و به راحتی می شکند ولی معمولا این مشکل بسیار بزرگی نیست؛ زیرا در حالت استایروفومی قرار دارد.
• در واقع به علت داشتن خاصیت شکنندگی برای طبیعت بسیار مضر است مخصوصاً زمانی که تیکه خرده های شکسته آن ها به دریا ، اقیانوس، جنگل ها و … راه پیدا می کند و در معرض عوامل محیطی چون نور خورشید قرار می گیرد؛ آنگاه ضعیف و ضعیف تر شده و بسیار ریزتر می شود و تبدیل به میکروپلاستیک می شود.
• میکروپلاستیک ها به راحتی از طریق آب ، غذا ، خاک و … وارد بدن انسان و دیگر موجودات زنده می شود که خطرات بسیار جدی و بازگشت ناپذیری برای موجودات زنده ایجاد می کنند.
• استرایرن هایی که پلاستیک های پلی استایرنی رها شده در طبیعت ازاد می کنند تاثیرات منفی در طول زمان بر روی سیستم عصبی انسان می گذارند. محققان امریکایی در سال 1980 در 48 ایالت امریکا نمونه های چربی ازمایش شده بر روی افراد را بررسی کردند و اعلام کردند که در 100% نمونه ها استایرن وجود دارد.

جمع بندی

همانطور که بالاتر اشاره شد پلی استایرن به خودی خود سمی و خطرناک نمی باشد بلکه استایرن ازاد شده از آن خطرآمیز است که این استایرن با تماس با مواد غذایی یا آب و مهاجرت به مواد خوراکی و بدن انسان مشکل ایجاد می کند و می تواند منجر به سرطان شود.