زباله یکی مهم ترین چالش های بشر در قرن گذشته بوده که خیلی مورد توجه قرار نگرفته است. با توجه به اهمیت بالا این مسئله، باید تبلیغات شدیدتری برای آگاهی مردم نسبت به این مسئله در کشور ما انجام شود. به طور معمول، هر انسان روزانه حدوداً یک کیلوگرم زباله تولید می کند و باید با همکاری با یکدیگر کره زمین را از این مخصمه رها کنیم. تفکیک زباله از مبدا حرکتی پیش گیرانه در راستای کاهش حجم زباله های تولیدی به دست بشر است و هر شهروند مسئولیت پذیر باید این کار را روزانه برای کمک به محیط زیست و موجودات زنده انجام دهد. یکی از بهترین قدم هایی که می توانیم برای حفاظت از محیط زیست انجام دهیم، بازیافت زباله است. زیرا با بازیافت استفاده از مواد اولیه و خام کاهش پیدا می کند و منابع طبیعی بیشتری برای نسل آینده باقی می ماند. با پیاده سازی چالش تفکیک زباله از مبدا می توانیم هم سرعت و هم فرهنگ بازیافت زباله را افزایش دهیم. در این مقاله ی ازنو در ابتدا به معرفی بازیافت زباله و سپس تفکیک زباله از مبدا و کمک هایی که این کار به بازیافت زباله می کند را با هم بررسی می کنیم.

بازیافت زباله چیست؟

تفکیک زباله به معنای جداسازی انواع زباله برای تسهیل فرآیند بازیافت است. در طی این فرآیند زباله ها به دو دسته پسماند تر و پسماند خشک تقسیم بندی می شود و در مقاله ی دیگری در مورد آن توضیح خواهیم داد. زمانی که صحبت از تفکیک می شود، برخی از ما ها تصور می کنیم که فرآیندی بسیار سخت و پیچیده را در پیش داریم که نیاز به مهارت خاص و زمان زیاد دارد، در حالیکه تفکیک زباله در منزل با استفاده از چند کیسه زباله، کار سختی نیست و کافی است که چندین بار آن را انجام دهیم تا وارد روتین زندگی ما شود. زباله خشک شامل چوب و محصولات وابسته به آن، فلزات و شیشه می‌شود. زباله تر را نیز می‌توان بر اساس قابل تجزیه بودن یا تجدیدناپذیری تفکیک کرد.

انواع روش های بازیافت زباله

بازیافت عبارت است از به کارگیری مجدد از مواد و اشیایی که به عنوان زباله تلقی می‌شوند و آن‌ها دور انداخته می شوند. این عمل به سه شیوه انجام می‌شود. بازیافت نوع اول: در این نوع بازیافت مواد و یا محصولات تغییر شکل پیدا نمی‌کنند و به همان صورت و حتی با همان کاربری، مجددا مورد استفاده قرار می‌گیرند. مثلا استفاده از وسایل دست دوم، بخشیدن اشیا و وسایل به دوستان و خیریه‌ها یا فروختن در مزایده و… بازیافت نوع دوم: در این نوع بازیافت مواد دور ریختنی بدون اینکه فرایند شیمیایی روی آن رخ دهد و بازیافت صنعتی رخ دهد، دوباره مورد استفاده قرار می‌گیرند. ممکن است با تغییرات اندکی روی آن‌ها کاربری آن‌ها هم تغییر کند. این فرآیند آپ سایکلینگ نامیده می شود. به طور مثال هنگامیکه یک ظرف پلاستیکی را با تغییراتی کوچک مانند بریدن بدنه اصلی و چسباندن پارچه، به یک باکس برای نگهداری وسایل تبدیل می‌ شوند. بازیافت نوع سوم: در این نوع بازیافت مواد دور ریختنی وارد چرخه بازیافت می‌شوند، روی آن‌ها تغییرات اساسی من جمله تغییرات فیزیکی و شیمیایی ایجاد می‌شود و محصولات جدیدی از آن‌ها تولید می‌شود که قابل استفاده است. بازیافت نوع سوم ویژگی های کاربری، شکل ظاهری و ماهیت مواد قبلی به کلی تغییر می‌کند. به طور مثال اشیای پلاستیکی مجدداً ذوب می‌شوند و از آن‌ها محصولات جدیدی ساخته می‌شود. در بازیافت نوع سوم، پایه ای ترین کاری که باید انجام بگیرد، تفکیک زباله در مبدا است. بعد از انجام این کار، زباله‌های تفکیک شده به مراکز بازیافت انتقال داده می شود و متناسب با نوع هر زباله، اقدامات لازم برای بازیافت آن‌ها انجام می‌شود.

تفکیک زباله از مبدا چیست؟

فرآیند بازیافت شامل سه مرحله ی اساسی شامل جمع آوری و انتقال، تفکیک و پردازش و در نهایت بازیافت ضایعات است. تفکیک از مبدا زباله در مرحله ی اول فرآیند قرار می گیرد. در طی تفکیک زباله از مبدا انواع ضایعات به دسته های مختلف و مناسب زباله تقسیم بندی می شوند تا بتوانند در موقعیت های مختلف مورد استفاده قرار بگیرند و درصورتیکه این کار انجام نشود؛ آن زباله قابل استفاده نخواهد بود.   فرآیند تفکیک از مبدا معمولاً در شهرها توسط سطل های زباله رنگی یا نرم افزارهای مخصوص تفکیک زباله صورت می گیرد تا ضایعات مختلف را از هم جدا کنند. در واقع انواع ضایعات، فرآیند بازیافت متفاوتی را طی می کنند. به طور مثال فرآیند بازیافت پلاستیک و فلز نمی تواند به صورت همزمان انجام شود و هرکدام مسیر بازیافت جداگانه ای را در پیش دارند. البته هرکدام از یک ضایعات فلز و یا پلاستیک نیز به دسته های جداگانه ای تقسیم می شوند که فرآیند بازیافت هرکدام نیز جدا است و این موضوع شامل مرحله ی دوم فرآیند بازیافت می شود.

مزایای تفکیک زباله از مبدا

این مسئولیت اجتماعی ماست که محیط زیست را تمیز نگه داریم تا همگی بتوانیم زندگی سالم و راحتی را تجربه کنیم و این درحالی است که ما مردم، کارخانه ها و …. هر روز در حال تولید زباله هستیم و این یک واقعیت اجتناب ناپذیر است. در حقیقت تفکیک زباله از مبدا باعث صرفه جویی در مصرف انرژی و منابع طبیعی و درنتیجه اشغال فضای کمتر برای دفن کردن زباله ها می شود. هر چقدر که افراد بیشتری زباله های منزلشان را تفکیک کنند، زباله های غیرقابل بازیافت کمتر شده و  انرژی کمتری نیز برای تفکیک زباله ها نیاز است. جمع‌آوری و بازیافت زباله از مبدا، هزینه‌های هنگفتی برای شهرداری دارد. هزینه برنامه‌ریزی، هزینه خدمات، هزینه نیروی کار و هزینه بازیافت بخشی از این هزینه‌ها هستند. بنابراین، فواید تفکیک زباله از مبدا باید تاحدی باشد که شهرداری‌ها برای این طرح بودجه لازم را تصویب کنند. اجرای طرح تفکیک زباله دارد اهمیت های مختلفی دارد که با هم بررسی می کنیم. اولین مسئله حفاظت از محیط زیست است. در حال حاضر زباله ها تاثیرات مخربی را روی محیط زیست گذاشته اند و ریزپلاستیک ها در دریاها و زیستگاه های موجودات پخش شده اند. با جداسازی زباله ها حجم زباله ها کاهش پیدا کرده و گام بزرگی در حفظ این کره ی خاکی خواهیم داشت. موضوع بعدی صرفه جویی در منابع طبیعی است. تولید هرگونه وسیله پلاستیکی یا کاغذی و یا …به مواد اولیه خامی نیاز دارد که از طبیعت گرفته می شود و طبیعتاً هرچه میزان استفاده ی ما از این منابع طبیعی بیشتر شود، طبیعت سریع تر تخریب می شود. از طرفی کاهش هزینه را در دراز مدت به ارمغان می آورد. اجرا کردن این طرح از نظر اقتصادی به نفع جامعه بوده و تفاوت منابع و هزینه ها قابل چشم پوشی نیست. در آخر اینکه اجرای این طرح می تواند در افزایش سلامتی موجودات کمک کند. داروها و زباله‌های سمی اگر به‌درستی دفن نشوند، شیرابه‌ها را آلوده می‌کنند. جاری شدن این شیرابه‌ها به آب‌های زیرزمینی، رودخانه‌ها و مزارع کشاورزی، تهدیدی جدی برای سلامتی موجودات هستند.  

سخن آخر

همه می‌دانیم که بازیافت اثرات مثبتی برای محیط زیست دارد. افزایش حجم زباله، یکی از مشکلات اصلی دنیای امروز ما است و بازیافت یکی از بهترین راه حل‌های آن است. وقتی صحبت از بازیافت باشد، اولین موضوعی که مطرح می‌شود، تفکیک زباله از مبدا است. با تفکیک زباله از مبدا زباله‌های قابل بازیافت به مسیر درستی هدایت می‌ شوند. انواع ضایعات به طلای کثیف شهرت دارد و علاوه بر مسائل زیست‌محیطی، درآمد بسیار زیادی برای کشور به همراه دارند و می‌توانند بسیاری از مشکلات اشتغال‌زایی و اقتصادی در کشور را حل کنند. پس اگر تفکیک از مبدأ به خوبی شکل بگیرد، صنعت بازیافت می‌تواند رشد چشمگیری داشته باشد.