چرخه‌ی بازیافت پلاستیک که با جمع‌آوری و تفکیک این زباله‌ها شروع شده و به ذوب کردن و گرانول سازی آن‌ها ختم می‌شود، روشی بسیار عالی و هوشمندانه برای خلاصی از شر پسماندهای پلاستیکی، کمک به حفظ محیط زیست، کاهش مصرف مواد خام و اولیه طبیعی و مهم‌تر از همه صرفه‌جویی در مخارج تولید است. در این چرخه همچنین از یک سری کد بازیافت پلاستیک کمک می‌گیرند تا روند بازیافت آسان‌تر انجام شود.

آشنایی با تاریخچه‌ی چرخه‌ی بازیافت پلاستیک

بازیافت پلاستیک سابقه‌ای طولانی دارد و از چند دهه گذشته تا به امروز حسابی پیشرفت کرده است؛ به‌طوری‌که هم‌اکنون بسیاری از محصولات موردنیاز ما مانند لباس، مبلمان، وسایل آشپزخانه و غیره را از مواد بازیافتی می‌سازند. شاید برایتان جالب باشد که بگوییم بازیافت از چند هزار سال پیش و توسط تمدن‌های باستانی مانند ایران انجام می‌شد، به این صورت که فلزهایی را تولید می‌کردند و پس از مصرف، آن‌ها را می‌شکستند و بعد از ذوب کردن بار دیگر برای ساخت ظروف موردنیازشان بکار می‌گرفتند. در طی جنگ جهانی اول و دوم هم مردمانی که کشورشان درگیر جنگ بود با جمع‌آوری کاغذ و فلزات همه تلاش خود را می‌کردند که هیچ ماده‌ای بیهوده تلف نشود و این‌گونه به اقتصاد جنگ کمک می‌شد. بعد‌تر و در دهه 1970 میلادی مردم نسبت به مسال محیطی و آلودگی‌های ناشی از دفن زباله آگاه‌تر شده و در نتیجه تلاش می‌کردند تا زباله‌های پلاستیکی و سایر ضایعات را بازیافت کنند. این کار تا جایی ادامه پیدا کرد که در‌حال‌حاضر صنعت بازیافت بسیار پویا و پررونق شده است؛ به‌طوری‌که تولید بسیاری از لوازم موردنیاز ما به همین مواد اولیه بازیافت شده بستگی دارد.

کشورهای پیشرو در بازیافت پلاستیک

برخی از کشورهای پیشرو در بازیافت پلاستیک شامل موارد زیر است:

•  آلمان: در میان کشورهای پیشرو در مدیریت زباله و بازیافت، آلمان رتبه نخست را از آن خود کرده است. به این علت که طرح بازیافت این کشور توانسته میزان زباله های پلاستیکی سالانه را آن‌قدری کم کند که به 1 میلیون تن برسد. ناگفته نماند در‌حال‌حاضر 70 درصد کل زباله‌های تولید شده در کشور آلمان وارد چرخه ی بازیافت پلاستیک می‌شوند که هیچ کشوری نتوانسته در این موضوع به گرد پای آلمان برسد.
•  اتریش: یکی از بالاترین نرخ‌های بازیافت پلاستیک در کل دنیا به کشور اتریش مربوط می‌شود زیرا 96 درصد مردم این کشور زباله‌های خود به‌ویژه زباله‌های پلاستیکی را برای بازیافت جمع‌آوری می‌کنند. این کار در حدی جدی گرفته می‌شود که سالانه هر خانوار به‌طور‌متوسط 1 میلیون تن زباله قابل بازیافت دارند.
•  کره جنوبی: این کشور تنها کشور غیراروپایی است که عملکرد بسیار درخشانی در زمینه بازیافت پلاستیک دارد. بد نیست بدانید قسمت اعظم فرآیندهای بازیافت در کره جنوبی را شرکت‌های خصوصی بر عهده می‌گیرند.

البته که کشورهای پیشرو در زمینه بازیافت مواد پلاستیکی به موارد نامبرده شده خلاصه نمی‌شود و انگلستان، سوئیس، ولز، سنگاپورد و غیره نیز حضور بسیار موفقی در صنعت بازیافت دارند.

استانداردهای دنیا در بازیافت پلاستیک

در‌حال‌حاضر کشورهای پیشرفته دنیا به‌خوبی متوجه اهمیت بازیافت پلاستیک شده‌اند و هر یک در تلاش هستند تا این صنعت را بهتر و بیشتر در کشور خود جا بیندازند. در این میان کشورهایی که برای بازیافت برنامه‌هایی ویژه می‌چینند و این کار را اصولی انجام می‌دهند، طبیعتاً نرخ بازیافت بالاتری هم خواهند داشت. بگذارید این‌طور بگوییم این کشورها با بکارگیری شیوه‌های صحیح و استاندارد بازیافت و همچنین فرهنگ‌سازی توانسته‌اند حجم بسیار زیادی از زباله‌های تولیدی خود را بار دیگر به چرخ مصرف برگردانند.

مراحل کلی بازیافت پلاستیک

یک چرخه ی بازیافت پلاستیک شامل مراحل زیر است:

• جدا کردن ضایعات پلاستیکی از یکدیگر
• آسیاب و خرد کردن زباله‌های پلاستیکی
• شستشو و تمیز کردن ضایعات
• خشک کردن
• تولید گرانول قابل بازیافت

 جدا کردن ضایعات پلاستیکی از یکدیگر: در اولین مرحله بازیافت پلاستیک، این ضایعات را بر اساس مواد اولیه، نوع و رنگشان تفکیک و جداسازی می‌کنند. هدف از این کار جدا کردن پلاستیک‌های عمومی از تخصصی است و به‌این‌ترتیب محصول بازیافتی نهایی، کیفیتی تضمینی و خواصی خوب خواهد داشت.  آسیاب و خرد کردن زباله‌های پلاستیکی: بعد از این که مواد پلاستیکی مختلف از هم جدا شدند، نوبت به آسیاب و خرد کردن آن‌ها توسط دستگاه‌ها و آسیاب‌های مخصوص می‌رسد. با این کار ضایعات پلاستیکی به پرک‌های پلاستیکی تبدیل می‌شوند. بد نیست بدانید هر یک از انواع مواد پلاستیکی با استفاده از دستگاه‌های خاصی آسیاب می‌شوند، به‌عنوان‌مثال معمولاً ضایعاتی مانند نایلون و سلفون را با آسیاب‌های شمشیری خرد می‌کنند در‌حالی‌که خرد کردن پلاستیک های سخت‌تری مانند بطری‌های شیر به‌طور‌معمول با استفاده از آسیاب‌های چکشی انجام می‌شود.  شستشو و تمیز کردن ضایعات: مواد پلاستیکی بعد از خرد شدن باید شستشو و تمیز شوند که البته شستشوی این ضایعات در فرآیندی کاملاً ماشینی انجام می‌گیرد. گفتنی است برای تولید محصولات جدید از مواد بازیافتی باید پلاستیک بازیافت شده فاقد هرگونه ناخالصی باشد؛ در نتیجه شستشوی این مواد یک مرحله بسیار ضروری در چرخه ی بازیافت پلاستیک محسوب می‌شود.  خشک کردن: با توجه به این که ضایعات پلاستیکی شسته شده دارای رطوبت هستند، پس از شستشو باید به خوبی خشک شوند. در غیر این صورت محصول نهایی از نظر کیفیت شرایط چندان مناسبی نخواهد داشت. به همین دلیل در مرحله خشک کردن زباله‌های پلاستیکی آن‌ها را از کانال‌های حرارتی عبور می‌دهند تا مواد پلاستیکی خرد شده حسابی خشک شوند و رطوبت موجود در آن‌ها به صفر برسد. تولید گرانول قابل بازیافت: در آخرین مرحله از چرخه ی بازیافت پلاستیک نوبت به ساخت گرانول می‌رسد. یعنی پلاستیک‌های خرد، شستشو و خشک شده به صورت گرانول درآمده و دیگر آماده هستند که برای ساخت محصولات جدید از آن‌ها استفاده شود. در این مرحله از دستگاهی به نام اکسترودر یا گرانول ساز کمک می‌گیرند که پلاستیک‌ها را ذوب کرده و آن‌ها را به گرانول تبدیل می‌کنند.

بررسی تمام کدهای بازیافت پلاستیک با تصویر

روند بازیافت پلاستیک و جمع‌آوری پلاستیک های خرد و مصرف شده و تبدیل آن‌ها به محصولات جدید کار چندان آسانی نیست زیرا بازیافت همه مواد پلاستیکی به لحاظ اقتصادی مقرون‌به‌صرفه نبوده و از طرفی نمی‌توان این پلاستیک‌ها را به حال خودشان و در طبیعت رها کنیم. از این‌ها گذشته معمولاً پلاستیک های بازیافتی با نوع اولیه متفاوت بوده و دیگر امکان بازیافت مجدد آن‌ها وجود ندارد؛ البته انجمن صنعت پلاستیک برای رفع این مشکلات در سال 1988 دست بکار شد و یک سیستم کدگذاری به نام کد بازیافت پلاستیک را ایجاد کرد. این کدها و اعداد در واقع نوع رزین پلاستیک را مشخص کرده و به طور قابل توجهی به تفکیک ضایعات پلاستیکی از هم کمک می‌کند. در ادامه می‌توانید با انواع کدهای بازیافت آشنا شوید:

 پلاستیک کد 1 (PETE)

این نوع پلاستیک در واقع همان پلی اتیلن ترفتالات است که در تولید بطری های آب، نوشابه، ظروف یکبار مصرف و غیره مورد استفاده قرار می‌گیرد و به عنوان قابل بازیافت‌ترین و رایج‌ترین پلاستیک شناخته می‌شود. پلاستیکی که بسیار محکم بوده و در برابر گرما مقاومت زیادی دارد و پس از بازیافت هم برای تولید محصولاتی مانند بطری های آب، ساک، روکش مبل، فیبرهای پلی اتیر، کفش و غیره بکار گرفته می‌شود.

 پلاستیک کد 2 (HDPE)

این پلاستیک همان پلی اتیلن با غلظت بالا است که فرآیند بازیافت آن براحتی و به‌سرعت انجام می‌شود زیرا این نوع پلاستیک، خشک بوده و در نتیجه زود شکل می‌گیرد، به همین دلیل به‌طور‌معمول برای ساخت کیسه‌های زباله، قوطی‌های آب میوه، بطری‌های شیر، قوطی‌های شوینده و غیره بکار گرفته می‌شود.

پلاستیک کد 3 (PVC)

این پلاستیک در حقیقت همان پلی وینیل کلوراید است که به سختی بازیافت می‌شود و همواره برای محیط‌زیست و سلامت انسان خطرات فراوانی را به همراه دارد. با این حال هنوز هم در تولید محصولاتی مانند میز، لوله، اسباب بازی، بسته‌بندی و غیره از PVC استفاده می‌شود. از آن طرف هم پی وی سی بازیافت شده به‌عنوان ماده اولیه برای تولید سرعت‌گیر، کفپوش، پنل و گل پخش کن ماشین مورد استفاده قرار می‌گیرد.

پلاستیک کد 4 (LDPE)

این کد بازیافت پلاستیک به پلی اتیلن با غلظت پایین اختصاص دارد که مهم‌ترین ویژگی‌اش قابل انعطاف بودن است. از این ماده معمولاً برای تولید کاورهای خشکشویی، قوطی های فشاری، نخ های شیرینی و بسته بندی استفاده می کنند. ناگفته نماند پلی اتیلن بازیافت شده برای ساخت سطل های زباله، سیم بند، بسته‌های حمل نامه و غیره کاربرد دارد.

 پلاستیک کد 5(PP)

در میان کدهای بازیافت، کد شماره 5 برای پلی پروپیلن با غلظت پایین تعریف شده است. این ماده در برابر حرارت بسیار مقاوم بوده و در تولید نی، درهای بطری و غیره استفاده می‌شود. گفتنی است پس از این که پلی پروپیلن وارد چرخه ی بازیافت پلاستیک شد آنگاه می‌توان از آن برای تولید پارو، جای پارک دوچرخه، قفسه‌های کشویی و غیره استفاده کرد.

پلاستیک کد 6 (PS)

پلی استایرن یا همان فوم که کد بازیافت پلاستیک شماره 6 را دارد برای تولید عایق‌های حرارتی، شانه‌های تخم مرغ، خط کش، ظروف پلاستیکی و غیره بکار گرفته می‌شود.

 پلاستیک کد 7 (سایر موارد)

پلاستیک هایی مانند پلی اورتان که از ترکیب پلاستیک های نامبرده شده تولید می‌شوند، در دسته پلاستیک کد 7 قرار می‌گیرند. این مواد پلاستیکی به‌طور‌معمول قابل بازیافت نیستند اما برخی از بازیافت‌کنندگان رزین این پلاستیک‌ها را به الوارهای پلاستیکی و مواد سفارشی تبدیل می‌کنند.

جمع‌بندی

چرخه ی بازیافت پلاستیک و به‌طور‌کلی صنعت بازیافت کمک زیادی به دنیای امروز می‌کند زیرا با این کار از تجمع زباله‌ها در طبیعت جلوگیری شده و دیگر نیازی نیست برای از بین بردن آن‌ها به سراغ روش‌های نامطلوبی همچون سوزاندن و دفن کردن برویم. به‌اضاف‌این‌که با بازیافت پلاستیک ها به مواد اولیه‌ای دسترسی خواهیم داشت که در عین با‌کیفیت بودن، قیمت ارزان‌تری هم در مقایسه با مواد اولیه نو دارند. با این تفاسیر طبیعی است که اغلب کشورهای دنیا به‌خصوص کشورهای پیشرفته‌ای مانند آلمان، اتریش و غیره حسابی در صنعت بازیافت قدرتمند عمل کرده باشند و روز‌به‌روز هم فرهنگ‌سازی بیشتری برای بازیافت زباله‌های پلاستیکی انجام دهند.